Het is bekend dat mensen met een hoog opleidingsniveau, hoog beroepsniveau en een hoog inkomen gemiddeld in een betere gezondheid verkeren en langer leven dan mensen met een lagere sociaaleconomische positie (SEP). Ondanks inspanningen om die ongelijkheden terug te dringen zijn ze al decennialang gelijk gebleven. Als verklaringen voor deze ongelijkheden wordt meestal de nadruk gelegd op leefstijlfactoren zoals roken en alcoholgebruik. Maar het is mogelijk dat de factoren die zogenoemde sociaaleconomische gezondheidsverschillen (SEGV) verklaren veranderen over de tijd: in de huidige samenleving zijn aspecten zoals een sterk sociaal netwerk hebben of een hogere zelfredzaamheid misschien belangrijker dan vroeger.
We onderzochten welke factoren SEGV verklaarden in drie generaties van 55- tot 64-jarigen die in 1992, 2002 en 2012 deelnamen aan LASA. We vonden dat BMI, de sociale netwerkgrootte, de netwerksamenstelling en stressbestendigheid in alle drie de generaties een ongeveer even grote rol speelden in het verklaren van SEGV. Verschillen in overmatig alcoholgebruik, roken, ontvangen emotionele steun en ervaren regie werden daarentegen groter, waarbij ouderen met een hogere SEP veelal meer psychosociale factoren en een gezondere leefstijl hadden. Uiteindelijk zorgde deze verschuiving ervoor dat overmatig alcoholgebruik, roken, ontvangen emotionele steun en ervaren regie een grotere bijdrage leverden aan SEGV in recentere generaties. Voor beleid dat zich richt op het verkleinen van deze ongelijkheden, zijn eigen regie en emotionele steun dus belangrijke ‘nieuwe’ aandachtsgebieden.
Literatuur
Klokgieters, S., Kok, A., Rijnhart, J., Visser, M., Broese van Groenou, M., Verschuren, M., Picavet, S., & Huisman, M. (2022). Comparative study of two birth cohorts: Did the explanatory role of behavioural, social and psychological factors in educational inequalities in mortality change over time? BMJ Open, 12(3), e052204. https://doi.org/10.1136/bmjopen-2021-052204
Klokgieters, S. S., Kok, A. A. L., Visser, M., Broese van Groenou, M. I., & Huisman, M. (2021). Changes in the role of explanatory factors for socioeconomic inequalities in physical performance: a comparative study of three birth cohorts. International journal for equity in health, 20(1), [252]. https://doi.org/10.1186/s12939-021-01592-2
Klokgieters, S. S., Kok, A. A. L., van Groenou, M. B., Visser, M., van Campen, C., & Huisman, M. (2021). Sociaaleconomische verschillen in fysieke capaciteit bij ouderen. Geron, 23(4). https://gerontijdschrift.nl/artikelen/sociaaleconomische-verschillen-in-fysieke-capaciteit-bij-ouderen/
Klokgieters, S. S., Kok, A. A. L., Huisman, M. (2020, 12 november). Kijk verder dan leefstijl bij sociaal-economische gezondheidsverschillen. Sociale vraagstukken. https://www.socialevraagstukken.nl/kijk-verder-dan-leefstijl-bij-sociaal-economische-gezondheidsverschillen/
